Georgios N. Lampadakis & Associates

Ασφαλιστικά Μέτρα – Κοινός Τραπεζικός Λογαριασμός – Όρος αρ. 2 Ν. 5638/1932 – Προσβολή νόμιμης μοίρας κληρονόμου – Μέμψη άστοργης δωρεάς – Συντηρητική κατάσχεση.

Posted: 21 Νοεμβρίου 2020

Ασφαλιστικά Μέτρα. Κοινοί Προθεσμιακοί Τραπεζικοί Λογαριασμοί. Ανάληψη ολόκληρου του ποσού των καταθέσεων από τη συνδικαιούχο του λογαριασμού μετά το θάνατο του έτερου συνδικαιούχου. Όρος αρ. 2 Ν. 5638/1932. Μη δικαίωμα κληρονόμου του κληρονόμου του θανόντος συνδικαιούχο να απαιτήσει από την έτερη συνδικαιούχο το μέρος της κατάθεσης που αντιστοιχεί σε αυτόν βάσει της εσωτερικής έννομης σχέσης που συνέδεε αυτήν με το θανόντα συνδικαιούχο. Κρίση ότι η κατάθεση σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό αποτελεί δωρεά. Μέμψη άστοργης δωρεάς κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Προσβολή της νόμιμης μοίρας του κληρονόμου του θανόντος συνδικαιούχου. Επείγουσα περίπτωση. Επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης σε βάρος της επιζήσασας συνδικαιούχου των τραπεζικών λογαριασμών.

Αριθμός απόφασης 108/2013

Το Μονομελές Πρωτοδικείο Ρόδου (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων). Αποτελούμενο από την Πρόεδρο Πρωτοδικών Ελένη Σκριβάνου. Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 14-01-2013 χωρίς τη σύμπραξη γραμματέα για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ του αιτούντος Μ.Τ. του Λ., ο οποίος παραστάθηκε μετά του πληρεξουσίου Δικηγόρου του Γεωργίου Ν. Λαμπαδάκη, δικηγόρου Ρόδου και των καθών 1) Α.Μ. του Ν., η οποία παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου Δικηγόρου της Α.Θ., Δικηγόρου Αθηνών, 2) Σ.Τ.Δ., η οποία δεν παραστάθηκε ούτε εκπροσωπήθηκε από πληρεξούσιο δικηγόρο.

(…..) Ως προς τη δεύτερη των καθών η αίτηση θεωρείται μη ασκηθείσα, καθώς … ο αιτών έχει ήδη παραιτηθεί του δικογράφου της ένδικης αιτήσεως ως προς αυτήν. Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 2 και 3 Ν. 5638/1932 συνάγεται ότι ως προς την τύχη κοινού τραπεζικού λογαριασμού σε περίπτωση θανάτου ενός από τους συγκαταθέτες, πρέπει να διακριθούν οι ακόλουθες περιπτώσεις: α) Αν δεν έχει τεθεί ο όρος του αρ. 2, ότι δηλαδή μετά το θάνατο κάποιου συγκαταθέτη η κατάθεση και ο λογαριασμός θα περιέλθει αυτοδικαίως στους λοιπούς επιζώντες, οι κληρονόμοι του καταθέτη δεν υπεισέρχονται στη θέση της Τράπεζας στη θέση του συνδικαιούχου της κατάθεσης με βάση το κληρονομικό τους δικαίωμα, λόγω της σχετικής απαγόρευσης του αρ. 3 Ν. 5638/32, αλλά απλώς έχουν το δικαίωμα να απαιτήσουν από τους υπόλοιπους συγκαταθέτες το μέρος εκείνης της κατάθεσης που αντιστοιχεί στο δικαιοπάροχό τους με βάση την εσωτερική σχέση, β) Αν αντίθετα έχει τεθεί ο όρος του αρ. 2 οι κληρονόμοι αποξενώνονται πλήρως από το ποσό της κατάθεσης, το οποίο εξαιρείται από την κληρονομιά και περιέρχεται αυτοδίκαια στους επιζώντες συγκαταθέτες, χωρίς να μπορούν οι κληρονόμοι να αντλήσουν δικαιώματα από την εσωτερική σχέση των τελευταίων με τον κληρονομούμενο. Ωστόσο, για την προστασία των δικαιωμάτων των νομίμων μεριδούχων, ο νομοθέτης διόρθωσε τις δυσμενείς αυτές συνέπειες με το άρθρο 117 ΕισΝΑΚ, σύμφωνα με το οποίο, εφόσον με την κατάθεση σε κοινό λογαριασμό συντελέσθηκε δωρεά, κρίνεται ως προς το δίκαιο της νόμιμης μοίρας ως δωρεά. Έτσι, προστίθεται στην κληρονομιά για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας κατά τους όρους του άρθρου 1831 ΑΚ, υπόκειται δε σε ανατροπή ως άστοργος δωρεά κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Αν δε συντρέχουν οι όροι εφαρμογής των περί νόμιμης μοίρας διατάξεων, οι κληρονόμοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα πάνω σε ένα τέτοιο λογαριασμό του δικαιοπαρόχου τους (ΑΠ 1393/2011 τνπ «ΝΟΜΟΣ», ΑΠ 855/2002, ΑΠ 540/1998, ΑΠ 539/1992 κ.α.)

(………….) Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης ενώπιον του ακροατηρίου της μάρτυρας του αιτούντος (η πρώτη καθής δεν εξέτασε μάρτυρα) Σ.Π. του Ι., καθώς και των εγγράφων που προσκομίζουν οι διάδικοι και την εν γένει συζήτηση της υπόθεσης πιθανολογήθηκαν τα ακόλουθα: Ο πατέρας του αιτούντος Λ.Τ. του Μ., ο οποίος απεβίωσε στις 11-04-2012 και του οποίου ο αιτών είναι μοναδικός εξ αδιαθέτου κληρονόμος διατηρούσε ενόσω ζούσε δύο κοινούς διαζευκτικούς λογαριασμούς προθεσμιακών καταθέσεων στη δεύτερη καθής Τράπεζα … ποσού €95.000 και €85.000 αντίστοιχα με συνδικαιούχο την πρώτη καθής, πρώτη εξαδέλφη και θεία του αιτούντος. Ο αιτών ισχυρίζεται ότι αρχικά αυτός ήταν συνδικαιούχος στα ποσά αυτά με τον πατέρα του, τα οποία αφορούσαν αποταμιεύσεις τους και ότι ο πατέρας του φοβούμενος μήπως η πρώην σύζυγος του αιτούντος θα διεκδικούσε τμήμα των χρημάτων αυτών ως συμμετοχή στα αποκτήματα γάμου, δημιούργησε κοινούς λογαριασμούς με συνδικαιούχο τον ίδιο και την πρώτη καθής στην οποία είχε απόλυτη εμπιστοσύνη, με τη συμφωνία ότι σε περίπτωση θανάτου του και για να αποφύγει ο αιτών χρονοβόρες κληρονομικές διαδικασίες θα παραδώσει τα χρήματα αυτά στον αιτούντα-υιό του. Όμως, ανεξάρτητα από το αν ο ισχυρισμός αυτός είναι αληθής ή όχι, σύμφωνα με τους ως άνω λογαριασμούς (και συγκεκριμένα στους γενικούς όρους αυτών, τους οποίους είχε υπογράψει και ο πατέρας του αιτούντος-καταθέτης) περιλήφθηκε και ο όρος του αρ. 2 Ν. 5638/32…. Σύμφωνα λοιπόν με τα προαναφερόμενα, εφόσον στους εν λόγω λογαριασμούς έχει τεθεί ο όρος του αρ. 2 Ν. 5638/32, όπως ισχυρίζεται βάσιμα η δεύτερη καθής, το ποσό τους δεν συμπεριλαμβάνεται στην κληρονομιαία περιουσία του πατέρα του αιτούντος, ο δε τελευταίος (αιτών) ως κληρονόμος αυτού αποξενώθηκε πλήρως από τις καταθέσεις αυτές και το ποσό τους περιήλθε αυτοδικαίως στους επιζώντες συγκαταθέτες, δηλαδή στην πρώτη καθής, χωρίς να μπορεί ο κληρονόμος του, ήτοι ο αιτών, να αντλήσει δικαιώματα από την εσωτερική σχέση της τελευταίας (πρώτης καθής) με τον κληρονομούμενο. Όμως σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη μείζονα σκέψη, ο αιτών-κληρονόμος διατηρεί και σε αυτήν την περίπτωση που έχει τεθεί ο ως άνω όρος απαίτηση νόμιμης μοίρας, εφόσον με την κατάθεση σε κοινό λογαριασμό συντελέσθηκε δωρεά και προσβάλλεται με αυτήν η νόμιμη μοίρα του ως κληρονόμου, όπως υποστηρίζει ο αιτών κατ’ αντένσταση με τις προτάσεις του. Έτσι, προστίθεται στην κληρονομιά για τον υπολογισμό της νόμιμης μοίρας κατά τους όρους του άρθρου 1831 ΑΚ, υπόκειται δε σε ανατροπή ως άστοργος δωρεά κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Πιθανολογείται δε ότι προσβάλλεται η νόμιμη μοίρα του αιτούντος, προς συμπλήρωση της οποίας έχει αξίωση ο αιτών, καθώς ο θανών πατέρας του άφησε κατά το χρόνο του θανάτου του τους ως άνω λογαριασμούς καθώς και ένα ισόγειο κατάστημα 39 τ.μ. στην Παλιά Πόλη της Ρόδου αξίας €89.008,92, όπως εκτιμήθηκε από τη Δ.Ο.Υ. Ρόδου, ήτοι συνολική περιουσία αξίας €269.008,92, οπότε η νόμιμη μοίρα του αιτούντος-υιού του και μοναδικού εξ αδιαθέτου κληρονόμου του ανέρχεται στο μισό του ως άνω ποσού, ήτοι €134.504,46, αφαιρουμένης δε της αξίας του ως άνω καταστήματος, το οποίο περιέρχεται στην κληρονομιά του ως άνω θανόντος πατέρα του στον αιτούντα, υπολείπεται το ποσό των €45.495,54, ως προς το οποίο, ως συμπλήρωση της νόμιμης μοίρας του, η ως άνω κατάθεση μπορεί να υποβληθεί σε ανατροπή ως άστοργος δωρεά κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Εφόσον, λοιπόν, πιθανολογείται αφενός μεν αξίωση του αιτούντος πηγάζουσα από τη νόμιμη μοίρα του, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, κατά της πρώτης καθής, αφετέρου δε και η επικείμενη αποξένωση της πρώτης καθής από τα περιουσιακά της στοιχεία, καθώς ήδη αυτή μετά την απόρριψη της προσωρινής διαταγής ανέλαβε όλα τα ως άνω ποσά από τους εν λόγω λογαριασμούς από τη δεύτερη καθής-Τράπεζα, η πράξη της δε αυτή σε συνδυασμό με την εν γένει συμπεριφορά της δημιουργεί άμεσο κίνδυνο μεταβίβασης και των λοιπών περιουσιακών της στοιχείων και ματαίωσης της ικανοποίησης της τυχόν επιδικασθείσας στο μέλλον απαίτησης του αιτούντος κατ’ αυτής.

Πρέπει συνεπώς, κατά τα προεκτεθέντα, η κρινόμενη αίτηση να γίνει εν μέρει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη και να διαταχθεί η συντηρητική κατάσχεση κάθε κινητής και ακίνητης περιουσίας της πρώτης καθής, είτε βρίσκεται στα χέρια της είτε στα χέρια τρίτου, μέχρι του ποσού των €50.000 κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα στο διατακτικό (….)

Ασφαλιστικά Μέτρα. Κοινοί Προθεσμιακοί Τραπεζικοί Λογαριασμοί. Ανάληψη ολόκληρου του ποσού των καταθέσεων από τη συνδικαιούχο του λογαριασμού μετά το θάνατο του έτερου συνδικαιούχου. Όρος αρ. 2 Ν. 5638/1932. Μη δικαίωμα του κληρονόμου του θανόντος συνδικαιούχου να απαιτήσει από την έτερη συνδικαιούχο το μέρος της κατάθεσης που αντιστοιχεί σε αυτόν βάσει της εσωτερικής έννομης σχέσης που συνέδεε αυτήν με το θανόντα συνδικαιούχο. Κρίση ότι η κατάθεση σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό αποτελεί δωρεά. Μέμψη άστοργης δωρεάς κατά το άρθρο 1835 ΑΚ. Προσβολή της νόμιμης μοίρας του κληρονόμου του θανόντος συνδικαιούχου. Επείγουσα περίπτωση. Επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης σε βάρος της επιζήσασας συνδικαιούχου των τραπεζικών λογαριασμών. (Αριθμός Απόφασης 108/2013 Μονομελές Πρωτοδικείο Ρόδου, δημοσιευμένη απόφαση στην τράπεζα νομικών πληροφοριών ΝΟΜΟΣ και στο νομικό περιοδικό Αρμενόπουλος 2013, 905 επ.)